Tradycja Białegostoku sięga przełomu wieków XVI/XV. W tym czasie został tu wybudowany pierwszy dwór. Najsłynniejszym właścicielem dworu była rodzina Branickich. Reprezentowali oni magnaterię na terenie Polski. To dzięki Janowi Klemensowi Branickiemu, wcześniej istniejący w Białymstoku dwór, został rozbudowany do założenia pałacowego.
Historia samego pałacu sięga czasów lokacji Białegostoku. Wspomniany wcześniej powstały tu przed pałacem dwór, został wybudowany przez Mikołaj Raczkowicza. Około 1570 roku kolejny właściciel – Piotr Wiesiołowski – postawił tu zamek obronny. Po potopie szwedzkim w XVII wieku miasto oraz zamek uległy zniszczeniom. Po dawnym zamku obronnym do czasów współczesnych zachowały się fragmentaryczne elementy w strukturze ścian, a do roku 1939 w wieży północnej dotrwała pierwotna klatka schodowa, która uległa jednak zniszczeniu podczas pożaru.
W odbudowę obiektu zainwestował kolejny właściciel – Stefan Mikołaj Branicki. Wybudował on obszerny dwór w stylu toskańskim. W 1691 roku dwór przebudowano po raz pierwszy. Zlecenie otrzymał Tylman z Gameren. Obrócono wtedy front dworu o 180 stopni, co pozwoliło utworzyć obszerny dziedziniec. Wieże zostały również przebudowane, zwieńczono je hełmami. Dziedziniec zaś został ograniczony dwiema parterowymi oficynami. Powstał pałac w kształcie podkowy wraz z oficynami. Stary gmach wzbogacono o cztery narożne pawilony oraz geometryczny ogród. Największy okres świetności pałacy przypada na lata 1709-1771, kiedy właścicielem był Jan Klemens Branicki. Jego żoną została Katarzyna Radziwiłłówna, córka kanclerza litewskiego. W 1748 roku po śmierci swojej pierwszej żony, oraz kolejnym nieudanym małżeństwie, Jan poślubił Izabelę Poniatowską, córkę kasztelana krakowskiego.
Kolejna przebudowa pałacu rozpoczęła się w 1726 roku. Rozbudową kierował Jan Zygmunt Deybl. W tym roku w pałacu gościł August II Sas, który z racji swojej choroby pozostał w Białymstoku na dłużej. Wówczas Branicki dostrzegł potrzebę rozbudowy pałacu. Dodatkowym motywem był fakt, że Białystok znalazł się na drodze z Warszawy do Petersburga. W wyniku prac podniesiono dach pałacu, dobudowano drugie piętro, a główny gmach został rozbudowany o dwa pawilony. Wzniesiono również dwie nowe oficyny, które zostały połączone z gmachem systemem kolumnowych galerii. Postawiono kolumny w stylu jońskim. Przebudowa zakończyła się w 1739 roku. Po śmierci ówczesnego architekta Deybla, jego funkcję objął Jakub Fontana. To jemu przypisuje się ostateczną wersję elewacji, zaprojektowanie westybulu z reprezentacyjną klatką schodową oraz przebudowę wnętrz w duchu rokoka.
Dzięki posagowi żony Jana Branickiego – Izabeli Poniatowskiej, kolejna rozbudowa pałacu nastąpiła w latach 1754-1755. Zostały przebudowane frontowe elewacje pałacu w duchu rokoka. Na pierwszym piętrze głównego gmachu zostały powiększone okna aż do posadzki w kształt tzw. „porte-fenetre”. Został również dodany balkon z żelaznymi balustradami. Rozbudowa pałacu odbywała się pod kierunkiem Sękowskiego i Klemma.
W 1753 roku w Białymstoku dochodzi do pożaru, który pustoszy miasto. Po pożarze Jan Klemens Branicki zabrał się za opracowanie planu nowej zabudowy. Wejście do pałacu zostało ograniczone przez dużą sień. Jej sklepienie wspierane było na czterech marmurowych kolumnach. Z sieni na piętro prowadziła klatka schodowa, która wspierała się na dwóch altanach. Po przebudowie wnętrze pałacu składało się z 178 pomieszczeń, w tym 115 z nich były używane jako mieszkalne. Pałac posiadał salony, buduary, sale asamblowe, sale jadalne oraz apartamenty, w skład których wchodziła: sypialnia, gabinet, garderoby, ubikacja. Podłogi były układane z drewnianych tafli w krzyż, a ściany zostały pokryte boazeriami malowanymi na białe, a nad nimi znajdowały się obicia. Sufity zdobiły stiuki bądź malowidła al fresco. Pokoje paradne wyposażone były w drogocenne meble i posiadały zestaw od czterech do sześciu foteli oraz kanapę, krzesła, taborety, które pokryte były najczęściej takim samym materiałem jak ściany. Powierzchnie ścian dekorowano dodatkowo obrazami. Na gzymsach i konsolach umieszczano dużą ilość figurek i naczyń metalowych, porcelanowych lub wykonanych z kości słoniowej.
Po śmierci Jana Klemensa Branickiego kolejnym właścicielem pałacu został król pruski Wilhelm II, który zakupił go w 1802 roku. W latach 1837-1841 obiekt został przebudowany na potrzeby Instytutu Panien Szlacheckich. Był to projekt Smolikowskiego, który zakładał likwidację barokowych hełmów wież oraz dobudowanie dodatkowego piętra skrzydeł głównego korpusu. Do końca XIX wieku pałac ulegał ciągłym przeróbkom, które pozbawiły go barokowego charakteru.
Sklep
Ogłoszenia
